Sự Suy Giảm Tập Trung Và Trí Nhớ Ở Thế Hệ Trẻ Tại Mỹ lời cảnh tỉnh cho thế hệ trẻ Việt Nam

Sự Suy Giảm Tập Trung Và Trí Nhớ Ở Thế Hệ Trẻ Tại Mỹ

Gần đây, các nghiên cứu tại Mỹ đã chỉ ra một xu hướng đáng lo ngại: thế hệ trẻ (chủ yếu từ 18-39 tuổi, bao gồm Millennials và Gen Z) đang trải qua sự gia tăng nhanh chóng về các vấn đề nhận thức, bao gồm mất tập trung, suy giảm trí nhớ và khó khăn trong việc ra quyết định. Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Neurology vào tháng 9/2025, tỷ lệ người lớn Mỹ báo cáo khuyết tật nhận thức (cognitive disability) đã tăng từ 5.3% năm 2013 lên 7.4% năm 2023, với mức tăng gần gấp đôi ở nhóm trẻ tuổi.       Điều này không chỉ là “brain fog” tạm thời mà có thể phản ánh những thay đổi lâu dài trong sức khỏe não bộ, thường được gọi là “dịch bệnh sương mù não” ở người trẻ.   

Dữ Liệu Từ Các Nghiên Cứu Gần Đây

Các báo cáo từ Đại học Yale và các tổ chức y tế khác cho thấy:

•     Ở nhóm 18-39 tuổi, tỷ lệ báo cáo vấn đề trí nhớ và tập trung tăng gần gấp đôi, từ khoảng 5% lên 10% trong thập kỷ qua.    

•     Tăng mạnh nhất bắt đầu từ năm 2016, trùng với sự bùng nổ của mạng xã hội và đại dịch COVID-19, vốn làm trầm trọng thêm tình trạng cô lập và căng thẳng.   

•     Về khả năng tập trung, một nghiên cứu riêng biệt năm 2025 chỉ ra rằng attention span trung bình của Gen Z chỉ còn 8 giây, ngắn hơn 4 giây so với thế hệ trước, chủ yếu do đa nhiệm kỹ thuật số.     Những con số này dựa trên dữ liệu tự báo cáo từ hàng ngàn người tham gia khảo sát quốc gia, cho thấy vấn đề không chỉ giới hạn ở người cao tuổi mà đang lan rộng sang thế hệ trẻ, vốn được cho là “nhạy cảm” hơn với các yếu tố môi trường hiện đại.   

Nguyên Nhân Chính

Sự suy giảm này không phải do di truyền mà chủ yếu từ các yếu tố lối sống và xã hội:

•     Sử dụng công nghệ quá mức: Điện thoại thông minh và mạng xã hội như TikTok, Instagram thúc đẩy đa nhiệm, dẫn đến giảm khả năng tập trung sâu (deep focus). Các nghiên cứu cho thấy việc chuyển đổi liên tục giữa các ứng dụng làm suy yếu trí nhớ ngắn hạn và tăng “attention residue” – dư âm của sự phân tâm.   

•     Căng thẳng và thiếu ngủ: Đại dịch COVID-19 đã làm tăng tỷ lệ trầm cảm và lo âu ở người trẻ, kết hợp với giấc ngủ kém (dưới 7 giờ/đêm), gây ra “brain fog”. Yếu tố kinh tế như lạm phát và bất ổn việc làm cũng góp phần.    

•     Yếu tố xã hội và kinh tế: Người trẻ ở khu vực nông thôn hoặc nhóm thu nhập thấp báo cáo vấn đề cao hơn, có thể do thiếu tiếp cận chăm sóc sức khỏe và giáo dục.   

•     Ảnh hưởng từ môi trường: Ô nhiễm không khí và chế độ ăn kém (nhiều đồ ăn nhanh) cũng được liên kết với suy giảm nhận thức sớm.

Tác Động Và Hậu Quả

Vấn đề này không chỉ ảnh hưởng cá nhân mà còn xã hội rộng lớn:

•     Cá nhân: Giảm năng suất học tập và làm việc, tăng nguy cơ tai nạn (như lái xe phân tâm), và có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần lâu dài.

•     Xã hội: Với thế hệ trẻ là lực lượng lao động chính, sự suy giảm này có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế Mỹ. Một báo cáo ước tính chi phí liên quan đến khuyết tật nhận thức có thể lên đến hàng trăm tỷ USD mỗi năm do mất năng suất.   

•     Dài hạn: Nếu không kiểm soát, nó có thể làm tăng gánh nặng dementia ở thế hệ này khi họ già đi, kết hợp với xu hướng già hóa dân số.

Giải Pháp Và Khuyến Nghị

May mắn thay, nhiều yếu tố có thể khắc phục:

•     Thay đổi lối sống: Giảm thời gian màn hình (dưới 2 giờ/ngày cho mạng xã hội), thực hành mindfulness hoặc thiền để cải thiện tập trung. Tập thể dục đều đặn và ngủ đủ giấc có thể đảo ngược “brain fog” lên đến 30%.   

•     Can thiệp y tế: Khuyến khích kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có dấu hiệu trầm cảm. Các ứng dụng như Duolingo hoặc Lumosity có thể giúp rèn luyện trí nhớ, dù hiệu quả còn tranh cãi.

•     Chính sách xã hội: Chính phủ Mỹ nên đầu tư vào giáo dục kỹ thuật số và chương trình sức khỏe tâm thần ở trường học. Các công ty công nghệ cần thiết kế sản phẩm giảm phân tâm, như tính năng “focus mode”.

•     Nghiên cứu thêm: Cần thêm dữ liệu dài hạn để phân biệt giữa tác động tạm thời (như post-COVID) và xu hướng vĩnh viễn.

Sự suy giảm tập trung và trí nhớ ở thế hệ trẻ tại Mỹ là một thực tế được các nghiên cứu gần đây xác nhận, chủ yếu do lối sống kỹ thuật số và căng thẳng xã hội. Mặc dù nghiêm trọng, vấn đề này có thể được cải thiện thông qua hành động cá nhân và tập thể. Thế hệ trẻ cần nhận thức và hành động sớm để bảo vệ não bộ, tránh trở thành “thế hệ mất tập trung” thực sự. Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng, hãy tham khảo bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời.